خوردنیهای حرام در حال اضطرار (قرآن)خوردنیهای حرام که در قرآن کریم آمده در حال اضطرار حلال می‌گردد. در این مقاله به این خوردنی‌ها اشاره شده است. ۱ - اضطرار ساختگیاستفاده از خوردنیهای حرام بر مکلف، در صورت مضطر ساختن خود، از روی اختیار و عمد حرام است. «انما حرم علیکم المیتة والدم ولحم الخنزیر وما اهل به لغیر الله فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فلا اثم...؛ خداوند، تنها (گوشت) مردار، خون، گوشت خوک و آنچه را نام غیر خدا به هنگام ذبح بر آن گفته شود، حرام کرده است. (ولی) آن کس که مجبور شود، در صورتی که ستمگر و متجاوز نباشد، گناهی بر او نیست؛ (و می‌تواند برای حفظ جان خود، در موقع ضرورت، از آن بخورد؛) خداوند بخشنده و مهربان است». (فعل مجهول «اضطر» نشان می‌دهد که جواز استفاده از محرمات در حال اضطرار، مخصوص زمانی است که بدون اختیار عارض کسی شود، نه اینکه انسان خود را از روی عمد و اختیار مضطر سازد.) «حرمت علیکم المیتة والدم ولحم الخنزیر وما اهل لغیر الله به والمنخنقة والموقوذة والمتردیة والنطیحة وما اکل السبع الا ما ذکیتم وما ذبح علی النصب وان تستقسموا بالازلـم ذلکم فسق... فمن اضطر فی مخمصة غیر متجانف لاثم فان الله غفور رحیم» «وما لکم الا تاکلوا مما ذکر اسم الله علیه وقد فصل لکم ما حرم علیکم الا ما اضطررتم الیه...؛ چرا از چیزها گوشتهائی که نام خدا بر آنها برده شده نمی‌خورید؟! در حالی که (خداوند) آنچه را بر شما حرام بوده، بیان کرده است! مگر اینکه ناچار باشید؛ (که در این صورت، خوردن از گوشت آن حیوانات جایز است.) و بسیاری از مردم، به خاطر هوی و هوس و بی دانشی، (دیگران را) گمراه می‌سازند؛ و پروردگارت، تجاوزکاران را بهتر می‌شناسد. «قل لا اجد فی ما اوحی الی محرمـا علی طاعم... فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فان ربک غفور رحیم؛ بگو: در آنچه بر من وحی شده، هیچ غذای حرامی نمی‌یابم؛ بجز اینکه مردار باشد، یا خونی که (از بدن حیوان) بیرون ریخته، یا گوشت خوک -که اینها همه پلیدند- یا حیوانی که به گناه، هنگام سر بریدن، نام غیر خدا (نام بتها) بر آن برده شده است. اما کسی که مضطر (به خوردن این محرمات) شود، بی آنکه خواهان لذت باشد و یا زیاده روی کند (گناهی بر او نیست)؛ زیرا پروردگارت، آمرزنده مهربان است». «انما حرم علیکم المیتة والدم ولحم الخنزیر وما اهل لغیر الله به فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فان الله غفور رحیم؛ خداوند، تنها مردار، خون، گوشت خوک و آنچه را با نام غیر خدا سر بریده‌اند، بر شما حرام کرده است؛ اما کسانی که ناچار شوند، در حالی که تجاوز و تعدی از حد ننمایند، (خدا آنها را می‌بخشد؛ چرا که) خدا بخشنده و مهربان است». ۲ - بغی بر امامبغی بر امام، موجب عدم جواز خوردن از محرمات، در حال اضطرار می‌گردد. «انما حرم علیکم المیتة والدم ولحم الخنزیر وما اهل به لغیر الله فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فلا اثم...؛ خداوند، تنها (گوشت) مردار، خون، گوشت خوک و آنچه را نام غیر خدا به هنگام ذبح بر آن گفته شود، حرام کرده است. (ولی) آن کس که مجبور شود، در صورتی که ستمگر و متجاوز نباشد، گناهی بر او نیست؛ (و می‌تواند برای حفظ جان خود، در موقع ضرورت، از آن بخورد؛) خداوند بخشنده و مهربان است». (بنابر تفسیری، مقصود از «باغ» خروج کننده بر امام (علیه‌السّلام) مسلمین است و روایتی از امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) نیز مؤید آن است. ) «حرمت علیکم المیتة والدم ولحم الخنزیر وما اهل لغیر الله به والمنخنقة والموقوذة والمتردیة والنطیحة وما اکل السبع الا ما ذکیتم وما ذبح علی النصب وان تستقسموا بالازلـم ذلکم فسق... فمن اضطر فی مخمصة غیر متجانف لاثم فان الله غفور رحیم؛ گوشت مردار، و خون، و گوشت خوک، و حیواناتی که به غیر نام خدا ذبح شوند، و حیوانات خفه شده، و به زجر کشته شده، و آنها که بر اثر پرت شدن از بلندی بمیرند، و آنها که به ضرب شاخ حیوان دیگری مرده باشند، و باقیمانده صید حیوان درنده -مگر آنکه (بموقع به آن حیوان برسید، و) آن را سرببرید- و حیواناتی که روی بتها (یا در برابر آنها) ذبح می‌شوند، (همه) بر شما حرام شده است؛ و (همچنین) قسمت کردن گوشت حیوان به وسیله چوبه‌های تیر مخصوص بخت آزمایی؛ تمام این اعمال، فسق و گناه است -امروز، کافران از (زوال) آیین شما، مایوس شدند؛ بنابر این، از آنها نترسید! و از (مخالفت) من بترسید! امروز، دین شما را کامل کردم؛ و نعمت خود را بر شما تمام نمودم؛ و اسلام را به عنوان آیین (جاودان) شما پذیرفتم- اما آنها که در حال گرسنگی، دستشان به غذای دیگری نرسد، و متمایل به گناه نباشند، (مانعی ندارد که از گوشتهای ممنوع بخورند؛) خداوند، آمرزنده و مهربان است». «قل لا اجد فی ما اوحی الی محرمـا علی طاعم... فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فان ربک غفور رحیم؛ و برای او در الواح اندرزی از هر موضوعی نوشتیم؛ و بیانی از هر چیز کردیم - پس آن را با جدیت بگیر! و به قوم خود بگو: به نیکوترین آنها عمل کنند! (و آنها که به مخالفت برخیزند، کیفرشان دوزخ است؛) و بزودی جایگاه فاسقان را به شما نشان خواهم داد». انما حرم علیکم المیتة والدم ولحم الخنزیر وما اهل لغیر الله به فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فان الله غفور رحیم. ۳ - جواز در حد ضرورتجواز استفاده از خوردنیهای حرام، در صورت اضطرار تا حد ضرورت است. «انما حرم علیکم المیتة والدم ولحم الخنزیر وما اهل به لغیر الله فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فلا اثم علیه...؛ خداوند، تنها (گوشت) مردار، خون، گوشت خوک و آنچه را نام غیر خدا به هنگام ذبح بر آن گفته شود، حرام کرده است. (ولی) آن کس که مجبور شود، در صورتی که ستمگر و متجاوز نباشد، گناهی بر او نیست؛ (و می‌تواند برای حفظ جان خود، در موقع ضرورت، از آن بخورد؛) خداوند بخشنده و مهربان است». حرمت علیکم المیتة والدم ولحم الخنزیر وما اهل لغیر الله به والمنخنقة والموقوذة والمتردیة والنطیحة وما اکل السبع الا ما ذکیتم وما ذبح علی النصب وان تستقسموا بالازلـم ذلکم فسق... فمن اضطر فی مخمصة غیر متجانف لاثم فان الله غفور رحیم. وما لکم الا تاکلوا مما ذکر اسم الله علیه وقد فصل لکم ما حرم علیکم الا ما اضطررتم الیه... قل لا اجد فی ما اوحی الی محرمـا علی طاعم یطعمه الا ان یکون میتة او دمـا مسفوحـا او لحم خنزیر فانه رجس او فسقـا اهل لغیر الله به فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فان ربک غفور رحیم. انما حرم علیکم المیتة والدم ولحم الخنزیر وما اهل لغیر الله به فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فان الله غفور رحیم. ۴ - عدو تجاوز و ستمگریحلیت استفاده از خوردنیهای حرام، در حال اضطرار، منوط به عدم تجاوز و ستمگری است. انما حرم علیکم المیتة والدم ولحم الخنزیر وما اهل به لغیر الله فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فلا اثم علیه... حرمت علیکم المیتة والدم ولحم الخنزیر وما اهل لغیر الله به والمنخنقة والموقوذة والمتردیة والنطیحة وما اکل السبع الا ما ذکیتم وما ذبح علی النصب وان تستقسموا بالازلـم ذلکم فسق... فمن اضطر فی مخمصة غیر متجانف لاثم... قل لا اجد فی ما اوحی الی محرمـا علی طاعم یطعمه الا ان یکون میتة او دمـا مسفوحـا او لحم خنزیر فانه رجس او فسقـا اهل لغیر الله به فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فان ربک غفور رحیم. انما حرم علیکم المیتة والدم ولحم الخنزیر وما اهل لغیر الله به فمن اضطر غیر باغ ولا عاد... ۵ - خوردن خون در اضطرارخوردن خون، در حال اضطرار جایز است. «انما حرم علیکم... والدم... فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فلا اثم علیه...؛ خداوند، تنها (گوشت) مردار، خون، گوشت خوک و آنچه را نام غیر خدا به هنگام ذبح بر آن گفته شود، حرام کرده است. (ولی) آن کس که مجبور شود، در صورتی که ستمگر و متجاوز نباشد، گناهی بر او نیست؛ (و می‌تواند برای حفظ جان خود، در موقع ضرورت، از آن بخورد؛) خداوند بخشنده و مهربان است». حرمت علیکم... والدم... فمن اضطر فی مخمصة غیر متجانف لاثم فان الله غفور رحیم. قل لا اجد فی ما اوحی الی محرمـا علی طاعم یطعمه الا ان یکون میتة او دما مسفوحا... به فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فان ربک غفور رحیم. انما حرم علیکم... والدم... فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فان الله غفور رحیم. ۶ - خوردن ذبیحه غیرشرعی در اضطرارخوردن از گوشت ذبح شده بدون ذکر نام خدا، در حال اضطرار جایز است. حرمت علیکم... وما اهل لغیر الله به... فمن اضطر فی مخمصة غیر متجانف لاثم... وما لکم الا تاکلوا مما ذکر اسم الله علیه... الا ما اضطررتم الیه... قل لا اجد فی ما اوحی الی محرمـا علی طاعم یطعمه الا ان یکون... او فسقـا اهل لغیر الله به فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فان ربک غفور رحیم. انما حرم علیکم... وما اهل لغیر الله به فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فان الله غفور رحیم. ۷ - خوردن ازلام در اضطرارخوردن گوشت حیوان تقسیم شده به وسیله ازلام، در حال اضطرار جایز است. حرمت علیکم... وان تستقسموا بالازلـم... فمن اضطر فی مخمصة غیر متجانف لاثم فان الله غفور رحیم. ۸ - خوردن خوک در اضطرارخوردن گوشت خوک، در حال اضطرار جایز است. انما حرم علیکم... ولحم الخنزیر... فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فلا اثم علیه... گوشت خوک هم در حال اضطرار خوردنش اشکال ندارد. حرمت علیکم... ولحم الخنزیر... فمن اضطر فی مخمصة غیر متجانف لاثم فان الله غفور رحیم. قل لا اجد فی ما اوحی الی محرمـا علی طاعم یطعمه الا ان یکون... او لحم خنزیر فانه رجس او فسقـا اهل لغیر الله به فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فان ربک غفور رحیم. انما حرم علیکم... وما اهل لغیر الله به فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فان الله غفور رحیم. ۹ - خوردن مردار در اضطرارخوردن از گوشت مردار، در حال اضطرار جایز است. انما حرم علیکم المیتة... فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فلا اثم علیه ان الله غفور رحیم. خداوند میته را بر شما حرام گردانيد و آن هر حيوانى است كه خود بخود بميرد. حرمت علیکم المیتة... فمن اضطر فی مخمصة غیر متجانف لاثم فان الله غفور رحیم. قل لا اجد فی ما اوحی الی محرمـا علی طاعم یطعمه الا ان یکون میتة... فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فان ربک غفور رحیم. انما حرم علیکم المیتة... فمن اضطر غیر باغ ولا عاد فان الله غفور رحیم. ۱۰ - پانویس۱۱ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «خوردنیهای حرام در حال اضطرار» |